| భగవద్గీత 3-27
“ ప్రకృతేః క్రియమాణాని గుణైః కర్మాణి సర్వశః | అహంకారవిమూఢాత్మా కర్తాஉహమితి మన్యతే || ” |
పదచ్ఛేదం
ప్రకృతేః – క్రియమాణాని – గుణైః – కర్మాణి – సర్వశః – అహంకారవిమూఢాత్మా – కర్తా – అహం – ఇతి – మన్యతే
ప్రతిపదార్థం
కర్మాణి = సకల కర్మలలో ; సర్వశః = అన్ని విధాలా ; ప్రకృతేః = ప్రకృతి యొక్క ; గుణైః = గుణాల ద్వారా ; క్రియమాణాని = చేయబడుతూన్న ; కర్మణి = కర్మలను ; అహంకారవిమూఢాత్మా = అహంకారంతో వివేకశూన్యమైన మనస్సు వున్నవాడు ; “అహం కర్తా” = “నేనే చేస్తున్నాను” ; ఇతి = అని ; మన్యతే =భావిస్తాడు
తాత్పర్యం
“ సకల కర్మలు అన్ని విధాలుగా ప్రకృతి గుణాల ద్వారానే జరుగుతున్నాయి ; అయినా, అహంకారంతో వివేకశూన్యమైన మనస్సు గలవాడు ‘ అన్నీ నేనే చేస్తున్నాను ’ అనుకుంటాడు. ”
వివరణ
రెండు వున్నాయి:
1.బహిః కార్యకలాపాలు
2.అంతర్ గుణాలు
పూర్వజన్మ సంస్కారాలను అనుసరించి …
మనిషి యొక్క స్వభావం, గుణాలు ఏర్పడతాయి ;
ఆ గుణాలను అనుసరించే మనిషి చేసే వివిధ కర్మలు ఉంటూంటాయి.
కనుకనే మనిషి యొక్క ‘ వర్తమాన గుణం ’ అన్నది …
అనేకానేక జన్మల కర్మల ఫలితం !
వాసనాక్షయం జరిగే వరకూ …
గుణరహితుడు అయ్యేవరకూ …
జీవి అనేక జన్మలు తీసుకుంటుంది. ఎందుకంటే …
ఎవరి గుణాన్నైనా వారు అకస్మాత్తుగా,
హఠాత్తుగా మార్చుకోవడం అసంభవం …
గుణాలు అన్నవి క్షణక్షణానికీ మారవు !
నిరంతర బాహ్య కర్మల … కర్మఫలాల సముద్రంలో …
జీవాత్మల అంతర్ గుణాలు అత్యంత మెల్లగా మారుతూ వుంటాయి !
గుణాలు జన్మ జన్మకూ కేవలం
‘ ఒక మిల్లీ మీటర్ ’ చొప్పున మాత్రమే మారుతూ వుంటాయి.
కనుక, కర్మలు నిందనీయం కాజాలవు …
మరి గుణాలు నిందనీయం కాజాలవు …
‘ నిందనీయం ’ కాని వాటిలో మనం తాదాత్మ్యం చెందడం ఎంతటి మూర్ఖత !
ప్రకృతితో భిన్నుడైన పురుషుడు ప్రకృతితో తాదాత్మ్యం ఆరోపించినా,
ఆరోపించకున్నా … పరమశోకితుడు అవుతున్నాడు !
“ ప్రక్క వాడు చేస్తున్నాడు ” అని కానీ, “ నేను చేస్తున్నాను ” అని కానీ భావిస్తే
ఇది వివేక శూన్యత !
“ ఇక్కడ ఈ గుణాలు ఈ విధంగా నాట్యం చేస్తున్నాయి ”
అని జ్ఞప్తికి ఉంచుకోవడమే వివేకం …
అంతా “ అలా, అలా ” జరుగుతూనే వున్నాయి కానీ,
“ చేసేవాడూ ”, “ చేయించేవాడూ ” ఎవ్వరూ లేడు !
మనిషి అవివేకాన్ని పోగొట్టుకోవాలి …
సునిశిత వివేకి కావాలి …
‘ నేను ’, ‘ అతడు ’ అన్న భావనలే వివేక శూన్యత !
“ ఈ విధంగా జరుగుతోంది ” అన్నదే మహావివేకం …
అహంకారమే మూఢత …
అహంకార రహితుడే వివేకాత్ముడు !
త్యాగగుణం – దధీచిమహర్షి
రజోగుణం – విశ్వామిత్రుడు
క్షమాగుణం – జమదగ్నిమహర్షి
క్రోధం – దుర్వాసమహర్షి