ధర్మం

 

షడ్దర్శనాలలో ఒకటయిన వైశేషికంలో “ధర్మం” గురించి చక్కటి నిర్వచనం వుంది:

“యతోభ్యుదయ నిఃశ్రేయస సిద్ధిః స ధర్మః”

యతో = దేనివలన
అభి = పూర్తి; ఉదయం వృద్ధి (అభ్యుదయం రెండు విధాలు:1. అముష్మికం 2. ఐహికం ‘అముష్మికం’ అంటే ‘చనిపోయిన తరువాత’, ‘ఐహికం’ అంటే ‘ఈ లోకంలో వున్నప్పుడు’)
నిఃశ్రేయస్సు = అంతిమ శ్రేయస్సు, ముక్తి(నిఃశ్రేయస్సు; ముక్తి, మోక్షం; అపవర్గం; నిర్వాణం; జీనత్వం – – ఇవన్నీపర్యాయపదాలే)
సిద్ధిః = సిద్ధిస్తుందో
= దానిని
ధర్మః = ధర్మం‘ అంటారు

 

“దేనివల్లనైతే వెంటనే ఇహ, పరలోకాల్లో అభ్యుదయమూ పరంపరగా శాశ్వత మోక్షమూ కలుగుతాయో  దానిని ధర్మం‘ అంటారు”