| భగవద్గీత 2-13
“ దేహినోஉస్మిన్ యథా దేహే కౌమారం యౌవనం జరా | . తథా దేహాంతరప్రాప్తిః ధీరస్తత్ర న ముహ్యతి || ” |
పదచ్ఛేదం
దేహినః – అస్మిన్ – యథా – దేహే – కౌమారం – యౌవనం – జరా – తథా – దేహాంతరప్రాప్తిః – ధీరః – తత్ర – న – ముహ్యతి
ప్రతిపదార్థం
యథా = ఏవిధంగా అయితే ; దేహినః = జీవాత్మకు ; అస్మిన్, దేహే = ఈ దేహంలో ; కౌమారం = బాల్యం ; యౌవనం = యవ్వనం ; జరా = ముసలితనం ; తథా = అదేవిధంగా ; దేహాంతరప్రాప్తిః = మరొక దేహం ప్రాప్తిస్తుంది ; తత్ర = ఆ విషయంలో ; ధీరః = ధీరుడైనవాడు ; న, ముహ్యతి = మోహానికి గురికాడు
తాత్పర్యం
“ దేహం వలన దేహాధారులకు బాల్యం, యవ్వనం, ముసలితనం మొదలైనవి కలగటం ఎంత సహజమో, మరొక దేహాన్ని పొందడం కూడా అంతే సహజం ; ధీమంతుడు ఆ విషయంలో మోహితుడు కాడు. ”
వివరణ
ఒకానొక జీవాత్మ ఒకానొక పసిపాపగా తన జన్మను ప్రారంభిస్తుంది.
పొత్తిళ్ళలోని ఆ పసిపాప నెమ్మదిగా నెలలు, సంవత్సరాలు గడచి
బాల్యదశను అనుభవిస్తుంది.
బాల్యం తర్వాత కౌమారం, ఆ తరువాత యవ్వనం ;
తరువాత ప్రౌఢదశ, వార్ధక్యం, చివరగా మరణం …
ఈ విధంగా శరీరస్థితులు మారుతూ వుంటాయి.
ఒక దశలోని రూపం తరువాతి దశకు మార్పు చెందింది.
ఒక స్థితిలోని శరీరం వేరొక స్థితిలోకి చేరినప్పుడు అంతా మారిపోయింది.
“ ఈ రూపం, ఈ శరీరం ఇలా మార్పులు తీసుకుంటుందేమిటి ? ”
అని ఆయాదశలలో ఎప్పుడూ మనం ఏడవటం లేదు !
ఎందుకంటే …
“ అలా మార్పు చెందడం భౌతిక శరీరం యొక్క ధర్మం ”
అని మనకు ఖచ్చితంగా తెలుసు కనుక !
అయితే “ మరణానికి దుఃఖిస్తున్నాం ”…
ఎందుకంటే … “ ఆత్మధర్మం ” మనకు తెలియదు కనుక !
బాల్యంలో, యవ్వనంలో జరిగిన ముఖ్యమైన కొన్ని సంఘటనలు
ఆ దశలు పూర్తి అయిన తర్వాతి దశలలో కూడా మనకు గుర్తుంటాయి.
అవి అనుభవించినప్పటి రూపం, శరీరం ఇప్పుడు లేకపోయినా
అనుభవం మాత్రం జ్ఞాపకాల రూపంలో మన మనస్సులో గుర్తుంటుంది.
అలాగే దేహంలో ఉన్న “ దేహి ” ఈ దేహం యొక్క మరణంతో
ఈ దేహాన్ని విడిచిపెట్టేసి పోయేటప్పుడు …
ముఖ్యమైన అనుభవాలను వాసనల రూపంలో తనతో తీసుకుపోతుంది…
అవే “ సంస్కారాలు ”.
బాల్యంలోని రూపం పోయి యవ్వనంలో ఇంకో రూపం వచ్చింది.
యవ్వనరూపం పోయి ముసలిరూపం వచ్చింది.
అలాగే మరణం వల్ల ఈ దేహం పోయిన తరువాత
“ దేహి ” ఇంకో దేహం తీసుకుంటుంది.
జీవాత్మ ఈ దేహంలో పొందిన అనుభవాలకు సంబంధించిన
పరిపూర్ణత సంతరించుకోవడానికి …
ఈ సంస్కారాలను మోసుకుని, మరొక భౌతికదేహం పొందుతుంది.
కనుక దేహస్థితీ వుంది …
దేహాంతర స్థితీ ఉంది.
బాల్యం, యవ్వనం, వృద్ధాప్యం వంటి దేహస్థితులు ఎంత సహజమో …
మరో శరీరాన్ని పొందడమూ అంతే సహజం.
ఈ విషయాన్ని గురించి ధీరుడు అయిన వాడు,
ఆత్మసత్యాన్ని అనుభవించిన వాడు …
మోహాన్ని ఎప్పుడూ పొందడు !
ఇంకొక క్రొత్త దేహాన్ని పొందుతాడు కనుక …
ఒకానొక జ్ఞాని చావుకు ఎప్పుడూ ఏడవడు …
సదా తటస్థంగా వుంటాడు …
అథవా చిరునవ్వుతో వుంటాడు !