| భగవద్గీత 15-10
“ ఉత్ర్కామంతం స్థితం వాపి భుంజానం వా గుణాన్వితమ్ | విమూఢా నానుపశ్యంతి పశ్యంతి జ్ఞానచక్షుషః || ” |
పదచ్ఛేదం
ఉత్ర్కామంతం – స్థితం – వా – అపి – భుంజానం – వా – గుణాన్వితం – విమూఢాః – న – అనుపశ్యంతి – పశ్యంతి – జ్ఞానచక్షుషః
ప్రతిపదార్థం
ఉత్ర్కామంతం = జీవుడు శరీరాన్ని వదలుతున్నప్పుడు ; వా = లేక ; స్థితమ్ = శరీరంలో వున్నప్పుడు ; వా = లేక ; భుంజానం = భోగాలను అనుభవిస్తున్నప్పుడు ; గుణాన్వితం, అపి = అలాగే త్రిగుణాలతో కూడి వున్నప్పుడు ; విమూఢాః = అజ్ఞానులు ; న, అనుపశ్యంతి = తెలుసుకోలేరు ; జ్ఞానచక్షుషః = కేవలం జ్ఞానులే తమ జ్ఞాన నేత్రాల ద్వారా ; పశ్యంతి = సత్య స్వరూపాన్ని తెలుసుకుంటారు
తాత్పర్యం
“ జీవాత్మ దేహంలో గుణాలను కలిగి వున్నప్పుడు, విషయాలను అనుభవించేటప్పుడూ, శరీరాన్ని వదిలి వెళ్ళేటప్పుడూ జ్ఞానచక్షువు కలిగిన జ్ఞానులు మాత్రమే గ్రహించగలరు. అంతేకాని అజ్ఞానులు ఈ విషయాలను తెలుసుకోలేరు. ”
వివరణ
భౌతిక శరీరంలో నివశిస్తున్న జీవాత్మ,
తన పూర్వజన్మల సంస్కారాలకు అనుగుణంగా గుణాలను కలిగి వుంటుంది.
బాహ్య ఇంద్రియాలతో గ్రహించిన విషయాలను
తన గుణాలకు అనుగుణంగా అనుభవిస్తూ ఉంటుంది.
మరణం ఆసన్నమైనప్పుడు, తనలోని సంస్కారాలను … వాసనలను తీసుకుని
స్థూలశరీరాన్ని విడిచి, సూక్ష్మశరీరంగా వెళ్ళిపోతుంది. నిష్క్రమిస్తుంది.
ఇటువంటి నిగూఢ సత్యాలను …
జీవాత్మ ఈ శరీరంలో గుణాలతో కలసివున్నప్పుడు గానీ …
విషయాలను అనుభవించేటప్పుడు గానీ …
చివరికి శరీరాన్ని విడిచిపెట్టేటప్పుడు గానీ
ఆయా యదార్థాలను … అజ్ఞానులు ఎంతమాత్రం తెలుసుకోలేరు.
కేవలం “ జ్ఞానం అనే నేత్రం ” కలిగిన జ్ఞానులు మాత్రమే
జీవాత్మ స్థితులను యదార్థంగా, వున్నది వున్నట్లుగా గ్రహించగలుగుతారు.
ఈ “ జ్ఞాన నేత్రం, ” “ దివ్య చక్షువు ” అన్నది …
కేవలం ధ్యానసాధన ద్వారానే సిద్ధిస్తుంది.